به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه جهان صنعت، این در حالی است که ۲۴ ساعت بعد از آن «سیدمحمدرضا هاشمی استاندار سمنان» با تاکید بر ساخت جدی سد اعلام کرد: «سد فینسک دارای تمام مجوزهای زیست‌محیطی و ردیف اعتباری بوده و اجرای این طرح بدون هیچ‌گونه تغییری و با جدیت دنبال خواهد شد.» مشخص نیست بالاخره سد ساخته می‌شود یا منتفی است!؟ البته براساس گفته‌های منابع آگاه ساخت سد به جدیت و سرعت در حال اجرا است اما دلیل تناقض سخنان مسوولان مربوطه منجر به واکنش‌های زیادی شده است.
ماجرای سدی که به منظور تامین آب مورد نیاز برای شهرهای سمنان، سرخه و مهدی‌شهر و مصارف صنعتی و آشامیدنی تعریف شده است، اما در واقعیت این پروژه موجب از بین رفتن صنایع در گلستان و مازندران، تخریب محیط‌زیست و از بین رفتن توده جنگلی و بکر در این دو استان سرسبز می‌شود. پروژه سد «فینسک» که یک سد مخزنی سنگ‌ریزه‌ای با هسته رسی، طول تاج ۴۳۳ متری و حجم مخزنی ۱۱/۷۸ میلیون مترمکعب است، از سال ۸۹ روی سرشاخه‌های رودخانه «تجن» واقع در منطقه جغرافیایی استان سمنان توانست در دولت دهم بودجه مطالعاتی دریافت کند.
این پروژه به گواه بسیاری از کارشناسان، یکی از بدترین پروژه‌های زیست‌محیطی طی چند سال اخیر است که می‌تواند به دو استان کشور یعنی مازندران با آن همه منابع و سمنان با آن ظرفیت بی‌بدیلش ضربه جدی وارد کند و عاقبت رودخانه‌های مازندران سرسبز را هم شبیه زاینده‌رود کند. کارشناسان محیط‌زیستی و فعالان حوزه آب و خاک معتقدند، ساخت این سد مخرب و انتقال آب از سرشاخه‌های رود تجن به استان سمنان چیزی جز اضافه کردن تجربه ناکارآمد دیگری به پرونده قطور و نافرجام انتقال آب به مناطق کویری نیست. با ساخت این سد طبق برآوردها بیش از ۳ هکتار زمین شالی در منطقه با کم‌آبی حاصله از این تصمیم بی‌تدبیر کم‌کم از بین می‌روند. معیشت یک منطقه بی‌صنعت و وابسته به کشاورزی هم به خطر می‌افتد.
«فینسک» کجاست؟
«فینسک» یکی از روستاهای مازندران از توابع بخش شهمیرزادِ شهرستان مهدی‌شهر در استان سمنان است که به لحاظ اقلیم، نیمه‌خشک و سرد بوده و جنگل‌های آن در ۵۵ کیلومتری شمال‌شرق سمنان، در شیب شمال و جنوبی ارتفاعات البرز و در ارتفاع ۱۴۰۰ تا ۲۷۰۰ متر از سطح دریا قرار گرفته‌اند. پروژه سد «فینسک» که یک سد مخزنی سنگ‌ریزه‌ای با هسته رسی، طول تاج ۴۳۳ متری و حجم مخزنی ۱۱/۷۸ میلیون مترمکعب است، از سال ۸۹ روی سرشاخه‌های رودخانه «تجن» واقع در منطقه جغرافیایی استان سمنان توانست در دولت دهم بودجه مطالعاتی دریافت کند. حالا عملیات ساخت سد «فینسک» در مرز استان‌های سمنان و مازندران که مدتی به تعویق افتاده بود، دوباره در هفته‌های گذشته از سر گرفته شده است.
اصل این خبر اسباب نگرانی کشاورزان بومی منطقه و همیاران محیط‌زیست بود که حاشیه‌های ناگوارتری هم به آن افزوده شد. اهالی بومی منطقه می‌گویند بدون واگذاری املاک جایگزین، زمین‌های آباواجدادی‌شان را به نازل‌ترین بها خریداری کرده‌اند. تا به حال نیز بیش از ۱۰۰ اصله درخت نادر و ارزشمند اورس قطع شده تا پایه و ستون سدی ساخته شود که گونه‌های جانوری نادری را هم قرار است از بین ببرد.
به بهانه شرب مردم سمنان به کام دیگران!
«حسین آخانی» استاد دانشگاه تهران و کارشناس محیط‌زیست با اشاره به ساخت سد فینسک، گفته بود: « استان سمنان یکی از کم جمعیت‌ترین استان‌های کشور است. اگر این استان به سوی استفاده ناپایدار از آب نرود منابع آبی موجود در آن برای شرب جمعیت استان کافی است. منتها اخیرا رقابت بسیار عجیبی بین استان‌ها شکل گرفته است، تمام استان‌ها درصدد تولید انواع و اقسام محصولات کشاورزی و خواهان همه نوع صنعت هم هستند. البته برخی دولت‌ها به این رقابت‌ها دامن زده‌اند.
چه‌بسا آقای احمدی‌نژاد در سفرهای استانی‌ای که داشتند بدون انجام مطالعه و آمایش سرزمین پروژه‌های بررسی‌نشده را به راحتی تصویب می‌کردند. همین رفتارها در استان‌ها ایجاد انتظار کرد. البته در تمام پروژه‌های اینچنینی افرادی هستند که منافع کلانی در آن داشتند و دارند. عمده این پروژه‌ها دولتی و شبه‌دولتی هستند و در نتیجه‌بخشی از افراد وابسته منافع کلانی در این پروژه‌ها دارند. بنابراین کاملا طبیعی است افراد بانفوذ با ایجاد شانتاژ در جامعه و فشارهای روانی و اجتماعی به مقامات استانی و همچنین نمایندگان مجلس درصدد تصویب این پروژه‌ها هستند.» بنابراین همچنان ردپای برخی نمایندگان مجلس در اجرای سد آشکار است.
نابودی صنعت کشاورزی در شرق مازندران
«محمد درویش» فعال و پژوهشگر محیط‌زیست با اشاره به اینکه سد فینسک اگر ساخته شود، ۴۰ هکتار از جنگل هیرکانی و ۴۰۰ هکتار اراضی کشاورزی را زیر آب می‌برد، گفت: نه‌تنها صنعت کشاورزی در شرق مازندران دچار مشکل می‌شود، بلکه حق‌آبه ۶ هزار هکتار از شالیزارهای مازندران قطع می‌شود، گسست اکولوژیکی در منطقه حفاظت‌شده‌پرور ایجاد و در نهایت مردم ۲۵ روستای منطقه باید مهاجرت کنند.
چنین سازه فاجعه‌باری را اگر حتی مجانی هم برای ما می‌ساختند، نباید زیر بار می‌رفتیم، اما تاسف‌بارتر آنکه چند هزار میلیارد تومان هم قرار است هزینه شود تا چند ده هزار میلیارد تومان به کشور خسارت وارد شود! چگونه چند نماینده مجلس در استان سمنان اصرار بر اجرای چنین کار ناکارآمدی دارند؟ مگر نماینده مجلس سوگند نمی‌خورد که پیش از آنکه نماینده حوزه انتخابیه خود باشد، نماینده مردم ایران است و باید در هر حال، منافع و حقوق ملی را بر منافع شهر و دیار خود ارجحیت دهد؟وی افزود: مخزن سد فینسک در منطقه‌ای استراتژیک و حفاظت شده است.
این یکی از مهم‌ترین مناطق چهارگانه حفاظت محیط‌زیست است و اگر این سد ساخته شود آنجا با پدیده‌ای به نام گسست اکولوژیک مواجه می‌شویم؛ یعنی زیستگاه حیات‌وحش از هم جدا می‌شود و حیات‌وحش نیم‌بندی که الان برای ما باقی مانده باز هم آسیب جدی می‌بیند و واقعا این سوال جدی مطرح است که سازمان حفاظت محیط‌زیست براساس چه معیاری ارزیابی محیط‌زیستی این سد را مثبت اعلام کرده است؟!
این کارشناس محیط‌زیست بیان کرد: میانگین آبی که الان در اختیار استان سمنان قرار دارد از متوسط سرانه آبی که هر شهروند ایرانی در اختیار دارد، بیشتر است. با توجه به اینکه یکی از کم‌تراکم‌ترین استان‌های کشور است به هیچ عنوان با پدیده‌ای به نام مهاجرت ناشی از کمبود آب روبه‌رو نیست. ما با ساخت این سد و طرح آب انتقال خزر به سمنان جایزه به کسانی می‌دهیم که قدر آب را کمتر می‌دانند و این امر مصداق بارز بی‌عدالتی است.
ما به‌راحتی در استان سمنان می‌توانیم با کاهش هدررفت از شبکه شرب که حدود ۳۰درصد است و کاهش ضایعات بخش کشاورزی و تبدیل آبیاری‌های غرقابی به آبیاری تحت فشار و متوقف کردن کاشت محصولات پرمصرف مثل خربزه و هندوانه و طالبی و جالیزی که به هیچ عنوان در استانی همانند سمنان توصیه نمی‌شود، این کمبود آب را جبران کنیم. چرا باید ثروت ملی ما برای جایزه دادن به کسانی که پرمصرف هستند، اختصاص یابد؟ کار درست و اصولی این است که در هر استانی بر مبنای توانمندی‌های اکولوژیکی که وجود دارد ما چیدمان توصیه را طراحی کنیم.
کارزار نه به ساخت سد فینسک
واکنش‌ها به ادامه فعالیت ساخت این سد، اما کماکان ادامه دارد. پس از راه‌اندازی یک کارزار توسط پنج هزار نفر از کشاورزان و اهالی روستاهای حوضه رودخانه تجن‌ساری و فعالان محیط‌زیست که از رییس قوه قضاییه خواسته‌اند مانع ساخت این سد شود، اخیرا «حنیف رضاگلزار»، عضو هیات‌مدیره جمعیت دیده‌بان طبیعت، درباره احداث این سد به نکات جالبی اشاره می‌کند.
به بیان این عضو هیات‌مدیره، وقتی برای انتقال آب بین‌حوضه‌ای به استانی با سرانه مصرف آب شرب ۲۱۶ لیتر در روز و رتبه ۶ کشور در مصرف آب خانگی، ده‌ها میلیارد پول داریم، اما کودکان سیستان با سرانه ۱۴۰ لیتر در شبانه‌روز و رتبه ۳۱ کشور در بهره‌مندی از سرانه آب شرب، این‌گونه باید در روستای «کشاری» دست و پای خود را خوراک «گاندو»ها کنند، این یعنی یک جای کار مدیریت منابع آب کشور بد جوری می‌لنگد.
از طرفی، استاندار سمنان می‌گوید برای اجرای انتقال آب دریاچه کاسپین ۱۵ هزار میلیارد تومان (پنج برابر اختلاس خاوری) آن هم به شکل «علی‌الحساب» فراهم کرده- از کجایش به کسی ربطی ندارد- اما مادران سیستانی در «دشتیاری» کودکان خود را همچنان در «هوتک»ها و در مقابل دیدگان و البته دندان‌های «گاندو»ها می‌شویند و دخترکان روستای «کموبازار» در«هوتک»ها جان می‌دهند.
وقتی وزارت نیرو با آگاهی از نابسامانی‌های حوزه مدیریت آب کشور، بدون در نظر گرفتن اولویت‌های اساسی و به عنوان «حق‌السکوت» به مردم مازندران و مخالفان سد «فینسک» وعده می‌دهد که؛ «نگران نباشید! برای شما هم سدهای زارم‌رود و چهاردانگه و گلوگاه و هراز و البرز و… را خواهیم ساخت» یعنی اینکه ما در کشور «مدیریت منابع آب» نداریم، بلکه پدیده «مافیای سدسازی و انتقال آب» داریم…! با این حال باید دید آیا امیدی به توقف اجرای سد هست یا خیر!
نظر شما